Al sinds de vroegste nederzettingen uit onze geschiedenis leven mensen en katten samen. Doorheen de eeuwen hebben katten de tijd genomen om ons uitgebreid te observeren. Vele katten kunnen menselijke communicatiesignalen herkennen, interpreteren en er vervolgens op reageren… Al doen ze dat niet altijd volgens onze wensen of verwachtingen. Omgekeerd interpreteren vele mensen de lichaamstaal van de kat verkeerd. Wij hebben dus nog wat te leren en te observeren. In dit artikel vatten we de belangrijkste signalen van de kat samen. 

Als we iets over de lichaamstaal van de kat willen leren, dienen we eerst te erkennen dat katten complexe emoties ervaren. Het gedrag van de kat is immers een uiting van hoe hij zich op dat moment voelt. Wanneer we dat begrijpen, creëren we meer begrip voor de oprechtheid van zijn communicatie. Om de diepe gelaagdheid van kattentaal samen te vatten, maken we het eenvoudige onderscheid tussen signalen die wijzen op een zachte emotie, en signalen die wijzen op een intense emotie. 

Signalen van een zachte emotie

Wanneer een kat een zachte emotie ervaart, voelt hij zich ontvankelijk voor zijn omgeving. Hij zal aandachtig zijn en mogelijk contact opzoeken in de vorm van affectie, nabijheid of spel. Onder zachte emoties verstaan we o.a. vreugde, tevredenheid en genot.

Dit merk je op wanneer je kat een zachte emotie ervaart:

• Zijn lichaam beweegt ontspannen en voelt soepel aan. Zijn spieren zijn in een staat van rust of zachte beweging.
• Zijn ogen kijken helder en aandachtig. Zijn pupillen zijn smal, tenzij de ruimte donker is. De kat maakt niet louter geïnteresseerd oogcontact: hij heeft ook aandacht voor de rest van de omgeving.
• Zijn oren staan rechtop of bewegen naargelang hij geluiden uit de omgeving waarneemt. 
• Zijn snorharen staan ontspannen zijwaarts of krullen met interesse voorwaarts. 
• Zijn staart ligt er ontspannen bij of beweegt mee met zijn lichaam. Het uiteinde van de staart kan licht gekruld staan, naargelang zijn activiteit. (Hoe acrobatischer de kat beweegt, hoe meer zijn staart zal bewegen en krullen om zijn evenwicht te bewaren.)

Wanneer je de kat in deze toestand op een vriendelijke manier benadert, is de kans groot dat hij jouw aandacht met wederzijdse interesse beantwoordt. 

Signalen van een intense emotie

Wanneer een kat een intense emotie ervaart, heeft hij ruimte nodig om deze te verwerken. Deze kat zal zijn communicatiesignalen inzetten om afstand te verzoeken. Hij zal dan later op eigen initiatief terugkeren, wanneer zijn emotie is gedaald. Deze kat staat doorgaans niet open voor contact. Afhankelijk van de gradatie van de intensiteit en het karakter van de kat, zal hij trachten zich te verstoppen, te vluchten of desnoods te vechten. Onder intense emoties verstaan we o.a. boosheid, angst of stress. 

Dit merk je op wanneer jouw kat een intense emotie ervaart, en hij dus behoefte heeft aan rust en me-time:

• Zijn lichaam beweegt stijf met gespannen spieren. Als hij aanraking toestaat, voelt hij eerder hard aan. Zijn spieren staan in gereedheid om te vluchten of te vechten indien nodig.
• Zijn ogen staren met een felle blik. Zijn pupillen zijn wijd, waardoor ze donker lijken, ook als de ruimte goed verlicht is.
• Zijn oren zijn zijwaarts of achterwaarts gericht. Hoe intenser de emotie, hoe platter de oren tegen de schedel gedrukt staan. De tipjes van de oren kunnen een tikkeltje gekruld staan: oppassen geblazen.
• Zijn snorharen staan achterwaarts tegen zijn wangen gedrukt. 
• Zijn staart kan een waaier aan beweging vertonen, van zwepende krulbewegingen tot stijf rechtopstaand. De haren van de staart kunnen ook rechtop staan, waardoor de staart plots indrukwekkend dik lijkt. Onthoud vooral: hoe intenser de emotie, hoe meer spanning er op de staart zit. 

Wanneer je de kat in deze toestand op een vriendelijke manier benadert, is de kans groot dat hij zich eerst probeert terug te trekken (door weg te kijken, zich klein te maken, achteruit te gaan…) alvorens hij zich genoodzaakt voelt om uit te halen.

Als mens kunnen we geneigd zijn om een kat die stress ervaart te aaien of op te pakken en zo op een menselijke manier te troosten. Voor sommige katten helpt dit om zijn spanning te doorbreken, bij andere katten wakkert het de intensiteit van de emotie louter aan. Kijk dus goed naar de signalen die je kat vertoont: daalt zijn emotie naar een zachte houding? Of spant hij zich net meer op? Doorgaans kunnen we katten het beste troosten door hun persoonlijke ruimte te respecteren. Onze zachte, liefdevolle nabijheid is meestal voldoende. Zo kan de kat zelf aangeven wanneer hij zich weer ontvankelijk voelt. 

Van de kat kunnen we leren dat de beste manier om hem te begrijpen is… door hem eeuwenlang rustig te observeren. Laten we daarmee vandaag beginnen. 

Ontdek voorbeelden van signalen die wijzen op een zachte of intense emotie, via deze korte video van Battersea:

Leer je graag meer over kattengedrag, dan kom je vast thuis bij de kattenliefhebbers en -professionals van I Love Happy Cats, door Felinova: https://www.felinova.be/